Tarih: 20 Eylül 1994. Kaos GL dergisinin ilk sayısı “Yalnızca seksist değil aynı zamanda heteroseksist bir toplumda yaşıyoruz” diyerek şanladı. Kaos GL’yi çıkartan grup 90’ların başından itibaren parklarda, evlerde bir araya gelmeye başlamıştı. Küçük GP (Güvenpark) ve Büyük GP (Gençlik Parkı)[1] çarkları yavaş yavaş örgütlenmeye dönüşüyordu. Ya “Ankara’nın tuhaflıklarından”[2] bahseden bir akrabanın dedikleriyle ya da camiadan arkadaşların[3] yönlendirmesiyle yolu Küçük GP’ye düşenler, evlerde buluşuyordu. Bu buluşmalar 1994’te Kaos GL dergisinin çıkışının patikalarını döşüyordu.
“Bu işler Ankara’da olmaz, Beyoğlu’nda olur”[4] diyenler biraz geciktirse de dergi nihayet 20 Eylül 1994’te çıkar. Derginin fotokopi ile çıktığı o dönemlerde yazılar da bir derttir, o yazıların dizaynı da, fotokopisi de, dağıtımı da. Sayfaları tek tek katlayıp[5] bazen birinin ofisinde gizlice dizayn yapıldığı o günlerde dergi aksamadan çıkar. Yavaş yavaş bilinirliği artar. Bazen cezaevinde yoldaş[6] olur bazen “erotik” bir şeydir bazı okurları için…[7] Okurları, okur olarak kalmaz. Kimi hikayelerini yazar, kimi bulunduğu şehirde biraz da emrivakiyle dağıtımını[8] üstlenir derginin.
Bir araya gelmeler, tartışmalar, yeni yollar icat etme girişimleri devam eder bir yandan da. Bir parkta yaşanan şiddet de tartışılır, medya da, akademi de, insan hakları da. Yeri gelir HIV hakkında sohbet edilir,[9] yeri gelir nefrete karşı yol haritaları çıkartılır. Tartışmalar dergiye taşınır. “Lezbiyen Varoluşun Başkaldırışı”,[10] “Eşcinsel ve İşçi Olmak”,[11] “Eşcinsel Gettolar Değil Kentin Tamamını İstiyoruz”,[12] “Eşcinsel ve Travesti Cinayetleri Politiktir”,[13] “İnadına Varız”[14] derginin 90’lardaki başlıklarından sadece birkaçı. Dergi 2000’lerde dosyalarla devam ederken, Muzır Kurul da belli aralıklarla dergiye çengel atmaya çalışır.
1999’un sonbaharında Kültür Merkezi açılır. Mekan derdi baki de olsa, artık demir atılmıştır bir yere. Takvimler 1 Mayıs 2001’i gösterdiğinde Kaos GL Ankara’da gökkuşağı bayrağı ve pankartlarıyla eylemdedir. Ancak bundan önce 1997 yılında bir deneme 1 Mayıs’ı da yapılır.[15]
2003 senesinde “Lezbiyen ve Geylerin Sorunları ve Toplumsal Barış İçin Çözüm Arayışları Sempozyumu”[16] bir nevi kamuya açılmasıdır Kaos GL’nin. Medya o kadar yoğun ilgi gösterir ki, her yer canlı yayın araçlarıyla doludur. Hatta Çankaya Belediyesi “arbede çıkar” diye itfaiye aracı yollar.[17] Kaos GL’nin şimdiki çalışma alanlarının temelleri atılır. Hız kesmeden komisyonlar kurulur, çalışmalar başlar. 2005 yılına geldiğimizde ise Kaos GL resmî dernek olmak için başvurusunu tamamlar ve Türkiye’nin ilk resmî LGBTİ+ derneği olur. Valilik kapatmaya çalışır, dava açılmadan sorun çözülür.[18]
Kaos GL’nin hâlâ devam eden en büyük etkinliklerinden biri olan Uluslararası Homofobi Karşıtı Buluşma’nın ilki 2006 yılında yapılır.[19] 17 Mayıs Uluslararası Homofobi, Bifobi, Transfobi ve İnterfobi Karşıtı Gün’de yapılan bu etkinlik ilk 3 yılında Ankara ile sınırlı kalsa da 2014’te 37 şehre yayılır.
LGBTİ+’ların hak mücadelesi ve sosyal haklar alanında ilki 2012’de düzenlenen Ayrımcılık Karşıtı Sempozyum’un[20] üçüncüsünde, 2014 yılında ev sahibi Tüm Bel-Sen idi.[21] 2003 yılında “Lezbiyen ve Geylerin Sorunları ve Toplumsal Barış İçin Çözüm Arayışları Sempozyumu”nda sendika başkanları kürsüden konuşmazken, derneğin çalışma hakkını gündemleştirdiği 2014’deki sempozyumda KESK, Eğitim-Sen, SES, Tül Bel-Sen yönetim kurulu düzeyinde temsil edildi ve sendikaların LGBTİ+ alanında çalışacağının taahhüdü verildi.
Derneğin 2007’den beri düzenlediği bir diğer büyük etkinlik olan Uluslararası Feminist Forum ise her sene güçlenerek yerel ve küresel düzeyde heteroseksizm ve ataerkiye karşı yoldaşlığı, dayanışmayı, mücadeleyi büyütmeye devam ediyor.[22] Dokunulmaz kılınan eril alanın sorgulandığı ve dönüştürüldüğü, feminist politikaların tekrar tekrar gündeme getirilip siyasi ve queer kesişimlerinin tartışmaya açıldığı Feminist Forum, farklı coğrafyadan feminist öncüleri Türkiye’deki LGBTİ+ ve feminist aktivistlerle buluşturan önemli bir köprü işlevi görüyor. Uluslararası etkiye sahip olan Feminist Forum bugüne değin “Cinselliğin Serencamı”, “Umudun Alacakaranlığında Ütopya”, lezbiyen feminizm, trans-feminizm, erkeklik, beden, siyasî temsil ve katılım ve kadın yayıncılık deneyimleri gibi birçok tema ve konu başlığını ele alarak, alternatif tartışma alanları yarattı.
Sınırlara inat birlikte mücadeleyi önemseyen Kaos GL, 2008 yılında LGBTİ+ mültecilerin sorunları ile ilgili doğrudan çalışmalara başladı. Kaos GL Mülteci Hakları Programı, LGBTİ+ mültecilerin sorunlarını raporlaştırmaya ve birçok alanda LGBTİ+ mültecilerin haklara erişimini kolaylaştırmaya çalışıyor. Sosyal hizmet uzmanları ve avukatlar aracılığıyla LGBTİ+ mültecilere hukuki ve sosyal danışmanlık sağlıyor. Temas halinde olunan öznelerle birlikte eğitimler, sosyal etkinlikler, psikososyal destek, içerik üretimi gibi çalışmalar düzenlemekle birlikte, LGBTİ+ mültecilerin sözlerini doğrudan kendilerinin söylemelerini önemsiyor ve LGBTİ+ mültecilerle bir araya gelip bunun farklı mekanizmalarla nasıl sağlanabileceğini gündemleştiriyor. Pandemi döneminde saha ziyaretlerine ve sosyal etkinliklere online olarak devam eden Mülteci Hakları Programı, görüşmelerde ve sosyal etkinliklerde Eskişehir, Denizli, Yalova gibi şehirlerle sınırlı kalmayıp farklı şehirlerde yaşayan LGBTİ+ mültecilerle bir araya gelmeye devam ediyor.
2007 yılında diğer LGBTİ+ örgütleriyle birlikte LGBTİ+’lara yönelik insan hakları ihlallerini izlemeye başlayan Kaos GL, hak ihlalleri yaşanmasın, ayrımcılık ve nefret yerine toplumsal barış hayatlarımıza yön versin diye insan hakları araştırmaları ve raporları yayınlıyor.
2006 yılından bu yana Kadın Kadına Öykü Yarışması[23] ve “Aşkın L* Hali” kitapları, “kadınlardan kadınlara, kadınlardan kadınlar için” kaleme alınan öyküleri daha çok duyurmak ve kadın kadına aşkı görünür kılmak adına önemli bir rol oynuyor.
Kaos GL, düzenlediği sergilerle[24] de LGBTİ+ hak savunucularını ve farklı alanlardan kişi ve kurumları bir araya getirerek alternatif bir alan yaratıyor. Ankara Queer Sanat Programı,[25] Kaos GL’nin bu alandaki çalışmalarından bir diğeri.
Kaos GL, 2017 yılından bugüne düzenlediği Queer Karikatür Atölyeleri’yle, toplumsal cinsiyet rollerini pekiştiren, LGBTİ+’lara yönelik ayrımcı içerik üreten cinsiyetçi karikatür ve mizaha karşı queer mizahı üretmeye çalışıyor. Bu atölyelerle birlikte yolumuzun kesiştiği çizerlerle bir arada KaosGL.org’da başladığımız karikatür yayıncılığını sürdürüyoruz.
KaosGL.org internet gazetesi[26] neredeyse 15 yıldır LGBTİ+’ların hikayelerini anlatıyor; haberin nesnesi değil öznesi olarak LGBTİ+ haberleri üretiyor. Hakemli akademik dergi KaosQueer+[27] ise yayıncılık faaliyetlerinin bir diğer halkası.
Kaos GL dergisinden, kültür merkezine, 1 Mayıs alanlarından 8 Martlara, 17 Mayıs yürüyüşlerine yollarımızın kesiştiği bütün Kaos GL dostlarına, bizi değiştiren dönüştüren bütün lubunyalara, taşrada LGBTİ+ olmak ne kadar zor derken, o taşrada hayatta kalmaya çalışan mülteci LGBTİ+’lara selam olsun! Kaos GL’ye bilgi@kaosgldernegi.org adresinden ulaşabilirsiniz.
[1] Ali Özbaş, “Karşılaşmalar”, Patikalar: Resmî Tarihe Çentik, der., Yıldız Tar, Ankara: Kaos GL, 2019, s.26.
[2] Ali Özbaş, a.g.e., s.27.
[3] Ali Erol, a.g.e, s.28.
[4] Ali Erol, a.g.e, s.47.
[5] Yeşim Başaran, a.g.e, s.50.
[6] Buse Kılıçkaya, a.g.e, s.52.
[7] Özgür Azad, a.g.e, s.53.
[8] Salih Canova, a.g.e, s.55.
[9] Kaos GL, 1994. “AIDS Bildirisi” Kaos GL Dergisi, sayı: 3 (Kasım-Aralık), s.4-8.
[10] Kaos GL 1995. “Kapak” Kaos GL Dergisi, sayı: 6 (Şubat), s.1.
[11] Kaos GL 1995. “Kapak” Kaos GL Dergisi, sayı: 9 (Mayıs-Haziran), s.1.
[12] Kaos GL 1996. “Kapak” Kaos GL Dergisi, sayı: 22 (Mayıs-Haziran), s.1.
[13] Kaos GL 1997. “Kapak” Kaos GL Dergisi, sayı: 30 (Ocak-Şubat), s.1.
[14] Kaos GL 1998. “Kapak” Kaos GL Dergisi, sayı: 42 (Ocak-Şubat), s.1.
[15] Ali Erol, a.g.e, s.63.
[16] Burcu Ersoy, a.g.e, s.12.
[17] Umut Güner, a.g.e, s.91.
[18] Yasemin Öz, a.g.e, s.105.
[19] https://kaosgl.org/haber/bes-soruda-17-mayis, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[20] https://kaosgl.org/haber/ayrimcilik-karsiti-sempozyum-tamamlandi, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[21] https://kaosgl.org/haber/kesk-esbaskani-kose-butun-normlar-kokunden-sarsilmalidir, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[22] https://kaosgldernegi.org/programlar/akademik-ve-kulturel-calismalar-programi/feminist-forum-3, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[23] https://kaosgl.org/haber/16-kadin-kadina-oyku-yarismasi-ni-kazananlar-aciklandi, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[24] https://kaosgl.org/haber/koloni-insan-olmak-ya-da-olmamak, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[25] https://ankaraqueer.art/hakkinda, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[26] https://kaosgl.org/haber/kaosglorg-yayin-sureci, Son erişim tarihi: 26 Mayıs 2021
[27] http://www.kaos-q.com/anasayfa.php
Yayınlanma Tarihi: 17.09.2021
