90’lar, kadın örgütlerinin kurumsallaşmasına duyulan ihtiyacın arttığı yıllardı. İş birliği ve dayanışma, kadın örgütleri arasında en çok konuşulan konular arasındaydı. Tüm bunlara 1995 Pekin Dünya Kadın Konferansı Habitat Rüzgârı da eklenince, Uçan Süpürge bir ihtiyaç olarak doğdu. Bu ihtiyacı doğru bir şekilde okuyabilmek için hareketin içinde yer alan kişiler ve gruplar ile tek tek görüşüldü. Adım adım kuruluşa yaklaşırken sıra isim belirlemeye gelince Ayşe Düzkan’ın önerisi olan ‘Uçan Süpürge’ ismi, Pazartesi Dergisi’nin bir öğle yemeğinde kadın örgütleri ve aktivitelerden oluşan 100 kişilik bir grup tarafından oy birliği ile 20 önerinin arasından belirlendi. Dönemin şartları nedeni ile 13 Kasım 1996’da Uçan Süpürge, kâr amacı gütmeyen bir şirket olarak kuruldu; ‘dayanışma’ ve ‘iş birliği’ ise onun kök hücreleri oldu. Uçan Süpürge, 2017’den bu yana vakıf olarak kurumsal tarihini sürdürmektedir.
Uçan Süpürge Vakfı olarak değerlerimiz şu şekildedir:
Demokratiktir.
Eşitlikçidir.
Toplumsal cinsiyet eşitliğini savunur.
Dayanışmayı ve kolektif çalışmayı benimser.
Gönüllü insan kaynağını geliştirmeye çalışır.
Hiyerarşi karşıtıdır.
Şeffaflık ilkesini benimser.
Uçan Süpürge Vakfı, toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaşamın her alanında sağlandığı, herkes için adil bir dünyaya kavuşmak için hak savunuculuğu ve farkındalık çalışmaları yürütmektedir. Bu amaç doğrultusunda yürütülen faaliyetler, örgütlenme ve iletişim, savunuculuk, kültür -sanat faaliyetleri ve gönüllülük olmak üzere dört ana hatta ilerler.
Uçan Süpürge “kadın örgütlenmelerinin güçlenmesini” odağına alır. Bu nedenle 1997’de Türkiye’deki kadın örgütleri arasında iletişim henüz çok zayıfken “Bölge Toplantıları’’ başlatılarak il il ziyaretler gerçekleştirilmiş ihtiyaç analizi yapılmıştır. Bu çalışmaların takiben yürütülen diğer projeler (Köprünler Kuruyoruz, İlk Adım, Patikalardan Yollara, Kavşak, Aynı Çatı Altında, Demokraside Kadın İzleri, İllerde Gölge Meclislerin Kurulması, Kapadokya Buluşması gibi) ile kadın hareketi alanındaki STK’lar arasında örgütlenme güçlenmiş çeşitli platform ve ağların kurulmasına zemin hazırlanmıştır. Kadın örgütleri arasındaki iletişimi güçlendirmek adına yapılan diğer önemli çalışmalar arasında “Uçan Haber” Dergisi, “Kedi Dili” ve “Masalın Eksik Yüzü” TV programları, “Yerel Kadın Muhabirler Ağları” Projesi ve “Türkiye Kadın Örgütleri Rehberi’nin hazırlanması yer almaktadır. Şu an Uçan Süpürge Vakfı, İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkmak için kurulan ve her gün daha da güçlenerek faaliyetlerine devam eden Eşitlik İçin Kadın Platformu’nda (EŞİK’te) aktif bir şekilde rol almaktadır.
Aynı zamanda, 2003’ten bu yana çocuk yaşta, erken ve zorla evliliklerle mücadele konusunda sivil toplum alanındaki ilk çalışmaların başlatan Uçan Süpürge, bu konuda birçok savunuculuk faaliyeti de yürütülmüştür. Bunlardan bazıları;
“Çocuk Gelinlere Hayır” Ulusal Platformu’nun kurulması,
TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu’nda (KEFEK) bu konu ile ilgili araştırma yapılmasının sağlanması,
Avrupa ülkeleri, Nijer, Nijerya, Hindistan ve Bangladeş ’de bu konunun mücadelesini veren STK’lar ile paylaşımların ve mücadele ağlarının geliştirilmesi,
Kısa film, senaryo ve karikatür yarışmaları başlatarak toplumsal farkındalığı artırma,
Meslek hayatlarında bu durumun mağdurlarıyla karşılaşma ihtimali olan öğrencilerle yürütülen “Bana Ses Ol” Projesi
Barolar ile pek çok ilde ortak yürütülen ve stajyer avukatların farkındalığının artırılmasını hedefleyen “Kader Değil Karar Atölyesi’dir.
Bunlara ek olarak Uçan Süpürge, kadın hareketi ve hak mücadelesinin ulusal ve uluslararası alanda savunuculuğu noktasında dört STK buluşmasının sekretaryasını üstlenmiştir: 2000’de 149 kadın örgütünün katılımıyla Pekin+5 Toplantısı, 2003’te 81 ilden 453 kadının katılımıyla CEDAW Toplantısı, Birleşmiş Milletler’e sunulmak üzere CEDAW’ın 9 başlığında yoğunlaşan Gölge Rapor Hazırlık Toplantısı ve 2013’te 81 ilden 600 kadının katılımıyla Yeni Örgütlenme Modelleri Üzerine STK Buluşması. Ayrıca mecliste tüm partilerden CEDAW şampiyonları seçerek savunuculuğu burada da sürdürmüştür. Ulusal ve yerel radyo-TV programları ile tüm çalışmaların hak mücadelesini ve savunuculuğunu çok yönlü olarak desteklemiştir.
Sanatın adaletine ve iyileştirici gücüne inanan Uçan Süpürge Vakfı kültür-sanat alanında da çalışmalarını devam ettirmektedir. 1998 yılından bu yana kesintisiz sürdüğü “Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali” ile sadece film gösterimi değil, toplumsal cinsiyet eşitliği için farkındalık oluşturmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda; her sene festivalde, kamera arkasındaki kadınların emeğinin görünür kılınması ve toplumsal cinsiyet farkındalığı adına onur ödülleri, kamera arkası başarı ödülleri, genç cadı ödülleri vermekte ve çeşitli atölyeler, söyleşiler ve röportajlar düzenlemektedir.
Uçan Süpürge Vakfı, farklı arka planlar ve deneyimlere sahip gönüllü insan kaynağını geliştirmeye de önem verir. Ekipte yer alan her gönüllü, ilgili olduğu alanda kendini geliştirme fırsatı bulur ve yeni ilişkiler kurma yönünde güçlendirilir. Bu doğrultuda özellikle genç insanların güçlendirilmesi ve onlarla olan ilişkilerin dinamik tutulması adına flört şiddeti ve dijital şiddet gibi konularda farkındalık atölyeleri düzenleme, belirli aralıklarla film söyleşileri gerçekleştirme ve gönüllü programları geliştirme faaliyetleri yürütülmektedir.
Alanda kurulduğundan bu yana toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadele eden Uçan Süpürge, sahip olduğu bilgi ve birikim ile birçok ilke imza atmış ve yeni oluşumlara zemin hazırlamıştır. Sahadaki var olan yeni ihtiyaçlar doğrultusunda sonraki on yılların hazırlığı için aynı heyecan, umut ve inat ile mücadelesine devam etmektedir.
Uçan Süpürge Vakfı’na http://ucansupurge.org.tr/ internet adresinden ve şu iletişim adreslerinden ulaşabilirsiniz: info@ucansupurge.org.tr, +90 533 762 3117, Gaziosmanpaşa Mahallesi, Nenehatun Caddesi, Şairler Sokak, No: 7/4, 06680 – Çankaya/Ankara
Yayınlanma Tarihi: 27.09.2021
